Paragrafen

De gemeenten zijn integraal verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wmo 2015, de Jeugdwet en de Participatiewet. Vanaf 2019 zijn de budgetten die door het Rijk beschikbaar worden gesteld, opgegaan in de algemene uitkering en zijn daarmee niet meer apart te “labelen”.
In de jaarrekening 2019 zijn de totale lasten van het sociaal domein totaal € 28 miljoen. De kosten voor Senzer zijn hierin niet meegenomen. Deze zijn, gezien de huidige situatie, als apart risico opgenomen. Voor de berekening van het brutobedrag van het risico voor het sociaal domein is uitgegaan van 10% van de lasten sociaal domein (= € 2,8 miljoen).
Risico’s binnen het sociaal domein hebben betrekking op:

• “open eind” regelingen;
• Bij jeugd kan een aantal partijen rechtstreeks verwijzen, zodat de gemeente geen invloed heeft op de kosten die uit die verwijzingen voortvloeien;
• Dure begeleidingstrajecten (gesloten plaatsing) en dure voorzieningen (woningaanpassingen), ook bij kleine aantallen, hebben grote invloed op het budget;
• De ontwikkeling van goede en betrouwbare analyses om grip te houden binnen het Sociaal Domein.
• Het aantal mensen, dat een beroep doet op de Wmo, jeugd en Participatiewet /minimaregelingen kan stijgen;
• CAO-verhoging die gelden voor de zorgaanbieders en maatschappelijk partners moeten worden verwerkt, net als de resultaten van nieuwe aanbestedingen;
• Een nieuwe verdelingssystematiek van de middelen vanuit het Rijk voor de posten binnen het Sociaal Domein.

De bestaande risico’s worden gewaardeerd op 2,8 het netto risico bedraagt dan afgerond € 2,24 miljoen. Dit kan niet meer uit de reserve sociaal domein worden gedekt.
Tot 2017 konden de tekorten op jeugd opgevangen worden door het overschot op Wmo en door een onttrekking aan de reserve Sociaal Domein. Door gewijzigd rijksbeleid is er voor de Wmo vanaf 2019 geen sprake meer van een overschot en is de reserve leeg.
Invoering van het Wmo-abonnementstarief
Het Rijk heeft per 1 januari 2019 de eigen bijdrage voor de maatwerkvoorzieningen veranderd. Per 1 januari 2019 is het abonnementstarief ingevoerd: iedereen betaalt een vaste eigen bijdrage voor maatwerkvoorzieningen, ongeacht inkomen, vermogen en gebruik. In 2019 is de eigen bijdrage vastgesteld op € 17,50 per 4 weken. In 2020 is de eigen bijdrage vastgesteld op € 19 per maand. De invoering van het abonnementstarief heeft in 2019 geleid tot een stijging van 24% voor de voorziening huishoudelijke ondersteuning. Vanwege de stijging van de kosten is de kans aanwezig dat er onvoldoende middelen zijn.
Woonplaatsbeginsel
Voor jeugd geldt dat het nieuwe woonplaatsbeginsel opnieuw is uitgesteld en pas in 2022 wordt ingevoerd. Dit betekent dat tot en met 2021 de gemeente Deurne financieel verantwoordelijk blijft voor jongeren die door voogdijstelling bij Bijzonder Jeugdwerk zijn geplaatst. Op deze plaatsingen en aantallen kan Deurne niet sturen. Wel blijft ook de landelijke compensatieregeling van kracht. Dit betekent dat als de gemeente Deurne een substantieel tekort ervaart door een verschil in volume of tarief ten opzichte van het ontvangen budget voogdij en 18+ er een compensatie mogelijk is. Aan de voorkant is niet aan te geven wat dit financieel betekent voor Deurne.
De inkoopregio jeugd 21 is verdeeld naar 2 subregio's; regio Eindhoven en omgeving en de regio van 10 gemeenten; Helmond, gemeenten Dommelvallei+ en de Peelgemeenten. Er wordt gewerkt aan een nieuwe inkoopstrategie voor jeugd.  Uitgangspunt is om meer grip te krijgen op de (kosten van) de jeugdhulp. Risico’s blijven voorlopig.

Risico op uitblijven van grote plannen
De legesinkomsten voor de aanvragen omgevingsvergunningen bouw zijn sterk afhankelijk van het aantal grote bouwplannen. Dit is een risico voor het behalen van de baten, omdat de gemeente Deurne hier zelf geen invloed op heeft en afhankelijk is van derden. Om dit risico te verminderen, wordt jaarlijks voor de bepaling van de baten een inschatting gemaakt van het aantal grote plannen. Als de opbrengsten structureel achterwege blijven, worden de baten bijgesteld.
Uit onderstaand overzicht van de afgelopen 10 jaar blijkt hoe wisselend de inkomsten zijn. In de laatste 10 jaar waren de inkomsten gemiddeld € 72.000 per jaar lager dan begroot. Gezien de wisselende en de negatieve resultaten van de laatste jaren is er een reële mogelijkheid dat dit risico ook in 2020 optreedt.

Er is geen financieel risico, dus risico vervalt.
Gemeente Deurne heeft het wegenbeheerplan 2017-2021 in 2019 geëvalueerd en tot en met 2024 financieel doorberekend. De Provincie heeft als toezichthouder deze evaluatie getoetst en zij concluderen dat de onderhoudsopgave in lijn is met het benodigd budget.

Voor het gebouw geldt een btw-herzieningstermijn van 10 jaar. Als binnen die 10 jaar blijkt dat het gebouw niet voor 90% btw-plichtig wordt geëxploiteerd, moet de btw van de nog lopende jaren worden terugbetaald. Deze periode van 10 jaar is geëindigd in 2018. Omdat de belastingdienst een verjaringstermijn hanteert van 5 jaar, blijft dit risico nog wel bestaan. De risico’s zijn in beeld en gewaardeerd op klasse 6.

Attero heeft de MRE en de andere Brabantse gewesten een naheffing opgelegd voor de periode 2011 tot en met januari 2017. Er is een risico dat de gemeente Deurne een deel van de naheffing moet betalen. Het gaat over de overeenkomst voor de verwerking van het huishoudelijk restafval. Deze is gesloten tussen alle Brabantse samenwerkingsverbanden en het bedrijf Attero.
Over de periode 2015 – januari 2017 bestaat het risico dat er een naheffing volgt van € 14,5 miljoen. Deze naheffing geldt voor de MRE en de andere Brabantse gemeenten. Vooralsnog heeft het Nationaal Arbitrage Instituut (NAI) die naheffing als terecht beoordeeld. De Vereniging van Contractanten is het daar niet mee eens en heeft daarom een procedure aangespannen bij de Rechtbank om het NAI-vonnis te vernietigen. Vooruitlopend op die uitspraak zijn de gewesten wel verplicht om die naheffing te betalen. De MRE heeft daarom haar deel van de naheffing (€ 6,1 miljoen) voorgeschoten voor de 21 gemeenten.
Als de Brabantse gemeenten een naheffing moeten betalen, dan volgt de vraag hoe deze verdeeld moet worden. Hier wordt na de gerechtelijke procedures naar gekeken. Er zijn namelijk nooit afspraken gemaakt over de verdeling van deze kosten over de gemeenten.
Over de periode 2011 – 2014 hoeven de MRE en de andere Brabantse gewesten en gemeenten geen naheffing te betalen. Dit is besloten door het NAI.

Het grondbedrijf is financieel gezond. Risico’s binnen de grondexploitaties kunnen worden gedekt via de Algemene Reserve Grondexploitaties (ARG) en de te verwachten winsten.
Het PAS-risico wordt verlaagd naar € 5,2.
Dit programmarisico was ingeschat op circa € 5,7 mln. De overheid is met een maatregelenpakket gekomen waardoor dit risico nu lager ingeschat kan worden.
Eind 2019 zijn er 24 grondexploitaties actief.
De risico’s worden afgedekt met de ARG en/of te verwachten winstnemingen. Het grondbedrijf vangt de risico’s binnen de grondexploitaties in eerste instantie zelf op.De raad ontvangt de risicorapportage vertrouwelijk en onder geheimhouding.

Dit risico is vervallen.
Bij het project N270 is afgesproken dat de gemeentelijk bijdrage voor de aansluiting wordt ‘overgenomen’ door de provincie. Daarmee vervalt de gemeentelijke bijdrage voor dit kruispunt.
Bij het vaststellen van de planstudie 2014 is besloten om de gemeentelijk bijdrage voor de aansluiting van de Nachtegaalweg op de N270 te dekken vanuit de exploitatie van het glastuinbouwgebied.  Eind 2019 zijn de gronden van het glastuinbouwgebied overgedragen aan de provincie.

De algemene uitkering vanuit het Rijk wijzigt voortdurend. De financiële impact van door het Rijk genomen besluiten is voor de gemeente groot. De gemeente volgt het rijksbeleid nauwlettend. Op het moment dat de financiële consequenties duidelijk zijn, worden deze verwerkt in de begroting. Daarom wordt voor de risicowaardering klasse 6 aangehouden.

Deurne heeft voor 2019 t/m 2021 middelen gekregen om de tekorten op de jeugdzorg te verlagen. Voor Deurne is dit € 603.000 aflopend naar € 528.000.
De verwachting is dat er na 2021 nog extra geld beschikbaar komt van het Rijk.
De hoogte is echter onzeker. Het Rijk heeft aangegeven dat er een onderzoek volgt naar beheersing van kosten in de jeugdzorg. Na dit onderzoek wordt besloten of en hoeveel er structureel toegekend wordt.

Er is een klein risico dat de gemeente de BTW niet terug kan vragen óf moet storten in het Btw Compensatie Fonds (BCF)*.
Tot nu toe is er ieder jaar geld overgebleven in het BCF dat werd teruggestort naar de gemeentes. De provincie geeft daarom aan dat de verwachte teruggave structureel mag worden opgenomen.  Het risico bestaat dat er een jaar komt dat het BCF niet voldoende is. Dan wordt er geen geld uitgekeerd of moet er zelfs geld toegevoegd worden. Nu het economisch goed gaat en er veel geïnvesteerd wordt, wordt er veel BTW gecompenseerd. De kans dat het BCF op het einde van het jaar op is, neemt hierdoor toe.
*Gemeenten declareren hun BTW op overheidstaken bij het BTW Compensatie Fonds (BCF). De rijksoverheid heeft een plafond aangebracht in de declaraties. Blijven de gezamenlijke gemeenten onder het plafond, dan wordt het verschil aan het fonds uitgekeerd. Wordt het plafond overschreden, dan moet er geld worden toegevoegd aan het BCF.

De gemeente Deurne heeft de risico’s in beeld gebracht van ingediende (plan)schadeclaims, lopende procedures en geschillen, waarbij juridische zaken betrokken is. Deze bedragen zijn exclusief de risico’s van de grondexploitaties, omdat ze worden opgevangen binnen de grondexploitaties.

Per 1 januari 2016 zijn overheidsbedrijven vennootschapsbelastingplichtig over hun ‘materiële ondernemingen’. Dit geldt ook voor de gemeente Deurne. Een materiële onderneming voldoet aan drie criteria:

• deelname aan het economisch verkeer;
• structurele inzet van arbeid en kapitaal;
• winst beogen of in concurrentie treden.

Als een taakveld of een cluster van taakvelden winstgevend wordt, bestaat de kans dat de gemeente vennootschapsbelasting verschuldigd is.
VPB voor grondexploitaties
Op basis van de huidige grondexploitaties is het grondbedrijf de komende jaren (doorkijk tot en met 2033) niet vennootschapsbelastingplichtig. Het grondbedrijf van de gemeente Deurne voldoet niet aan het 3e criterium (winst beogen of in concurrentie treden), omdat het totaal van grondexploitaties fiscaal verlieslatend is.

De schatting is dat er bruto voor € 20 miljoen risico gelopen wordt. Het nettobedrag wordt ingeschat op € 100.000 (0,5% van € 20 miljoen). Het inkoopbureau heeft een analyse gemaakt van de nalevingsgraad van inkoopregels in gemeenten van 20.000-50.000 inwoners. De nalevingsgraad komt uit op 20-30%, wat uitkomt op een waardering in klasse 3. Een waardering in klasse 6 ligt echter meer voor de hand. Dit omdat de gemeente interne controles uitvoert. Er ontstaat alleen een risico als de gemeente het inkoopbeleid niet volgt. Dit risico ontstaat alleen bij inkopen die de organisatie zelf doet, zonder ondersteuning van Bizob. Wanneer inkooptrajecten zwak zijn en onvoldoende onderbouwd, kan dit leiden tot procedures waaruit schadevergoedingen voortkomen. Verder is het risico aanwezig dat de Europese aanbestedingsdrempel overschreden wordt. Dit risico kan ontstaan bij het (stilzwijgend) verlengen van lopende overeenkomsten.

Geredeneerd vanuit het risicomanagement van de gemeente Deurne is het logisch en noodzakelijk ook werkafspraken te maken over het risicobeheer en de verantwoording van de verbonden partijen. Deze werkafspraken hebben betrekking op de beheersing van risico’s door de verbonden partijen en een tijdige informatieverstrekking van bestaande risico’s en mogelijke financiële en maatschappelijke gevolgen aan de raad. Op verzoek van de raad is een samenwerkingsmonitor voor de samenwerkingsverbanden/verbonden partijen opgesteld.
De risico’s voor de samenwerkingsverbanden zijn gewaardeerd op € 368.000. Dit betreft het risicoaandeel in Senzer.
Meer informatie is opgenomen in de samenwerkingsmonitor. Bij iedere samenwerking wordt in onderdeel 9 “risico’s” een toelichting gegeven op de noemenswaardige risico’s en de relatie met het weerstandsvermogen.

Waterschap Aa en Maas voert periodiek onderhoud uit aan haar watergangen. Dit onderhoud bestaat uit het maaien van de slootkanten en het baggeren van de sloten. In 2019 is nauwelijks gebaggerd, omdat de PFAS discussie het transport van baggerslib niet toelaat. Het waterschap gaat de komende jaren een aantal watergangen in de gemeente Deurne baggeren. De gemeente is verplicht om het maaisel en baggerslib te ontvangen. Het is nog niet duidelijk hoeveel baggerslib de gemeente moet ontvangen en wat de kwaliteit is van dit baggerslib. Omdat nu geen inschatting is te maken van de kosten, is dit risico op PM gezet.

De uitbraak van COVID-19 (Corona) eind februari 2020 heeft een enorme impact op ons allemaal. De wereldwijde pandemie leidt tot ongekende omstandigheden. Voor de aanpak van COVID-19 kijken wij wat we, aanvullend op de landelijk maatregelen van het Rijk, kunnen doen. Dit raakt veel beleidsterreinen van onze organisatie. We streven naar een zo adequaat mogelijke uitvoering van de landelijke en lokale maatregelen en naar zoveel mogelijk continuïteit van de reguliere werkzaamheden en van noodzakelijke (digitale) besluitvorming en hebben daarvoor de nodige interne maatregelen genomen.
De financiële impact is momenteel onbekend, daarom stellen we deze post op P.M.